نابودی داعش در عراق با آغاز بازسازی این کشور همراه خواهد شد و حال که فاصله چندانی تا آزادسازی موصل باقی نمانده است، توجه به این بازار اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد. پس از جنگ ارزی در کشورهای منطقه که کاهش 7 برابری ارزش لیر سوریه و افت 3 برابری لیر ترکیه در برابر دلار امریکا را شاهد بودیم ، می توان به سیگنال دیگری اشاره کرد که وضعیت اقتصادی کشورهای منطقه را در سال های آینده ترسیم خواهد کرد.

حال که بحران داعش و سایر گروه های تکفیری به آرامی در حال نابودی است باید به حجم خرابی های به جا مانده توجه داشت زیرا بازی بسیار قدرتمند را در آینده برای ایران ایجاد خواهد کرد. برآورد اگزیم نیوز از حجم خرابی ها در سال های اخیر در کشورهای عراق و سوریه رقمی نزدیک به 200 میلیارد دلار است که نیاز به بازسازی خواهد داشت. این مطلب نشان می دهد که در آینده بازاری بسیار بزرگ برای مصالح ساختمانی ، سیمان ، فولاد و حتی مواد غذایی برای تجار ایرانی در کشورهای عراق و مخصوصاً سوریه فراهم خواهد بود.

هرچند آمار دقیقی از حجم ویرانی های داعش در غرب آسیا در دسترس نیست ولی بانک جهانی با بررسی برخی از داده های اقتصادی تلاش کرد تا ابعاد فاجعه داعش را کمی شفاف تر جلوه دهد. تنها در منطقه غرب آسیا و شمال افریقا ، 6 کشور عراق ، سوریه ، ترکیه ، اردن ، مصر و لبنان به صورت مستقیم وارد درگیری با داعش شده هرچند که شواهدی از حضور این گروه در کشورهای لیبی و برخی دیگر از کشورهای افریقایی در حال خودنمایی است.

بانک جهانی با قیمت های ثابت  سال 2007 و با بررسی تولید ناخالص داخلی و برخی دیگر از داده های اقتصادی به این نتیجه رسیده  رسیده است که از سال 2010 یا همان زمان آغاز فتنه داعش و سپس سر بر آوردن دیگر گروه های تکفیری ، تاکنون تولید ناخالص داخلی این کشورها رقمی نزدیک به 35 میلیارد دلار در سال کاهش یافته است. رقم 35 میلیارد دلار برای برخی از کشورها عدد بسیاری بزرگی به شمار می آید که می توان از تولید ناخالص داخلی سوریه در سال 2007 نام برد که نزدیک به 40 میلیارد دلار در سال بوده است. هم اکنون تولید ناخالص داخلی لیبی 29 میلیارد دلار در سال بوده و اردن نیز 38 میلیارد دلار در در سال ، تولید ناخالص داخلی دارد.

در هر حال کاهش 35 میلیارد دلاری ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای منطقه مطلبی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت هرچند که در این رقم ، حجم ویرانی ها لحاظ نشده است. برآوردهای میدانی اگزیم نیوز نشان می دهد که حجم ویرانی ها در سوریه شاهد قابل اندازه گیری نباشد زیرا رخدادهای به وقوع پیوسته در این کشور ، بیش از چیزی است که امکان رصد و بررسی داشته و یا قابل اندازه گیری حدودی باشد. البته در عراق شرایط به گونه ای دیگر رقم خورده است.

به عنوان برآورد حجم خرابی ها در این جنگ شاید بتوان به نمونه های مشابه اشاره کرد که با یک ضریب تعدیل قابل بررسی است. با فرض اعمال تورم، هزینه جنگ جهانی دوم 3000 میلیارد دلار بوده و هزینه جنگ ویتنام نیز 738 میلیارد دلار. این در حالی است که خسارت های جنگ 8 ساله ایران و عراق نیز 1000 میلیارد دلار برآورد شده که با توجه به این موارد حجم ویرانی ها در عراق و سوریه نمی تواند از 200 میلیارد دلار کمتر باشد. با توجه به این موارد حجم خرابی ها در عراق را شاید بتوان 60 میلیارد دلار و برای سوریه را 140 میلیارد دلار محاسبه کرد. اهمییت این ارقام در شرایطی خودنمایی بزرگ ترین خواهد داشت که بیشترین حجم واردات عراق در سال های اخیر رقمی نزدیک به 60 میلیارد دلار در سال بوده است که نشان می دهد بازار عراق با نابودی داعش ، تغییر شکلی عجیب را در بر خواهد گرفت.

حال که تا نابودی داعش در عراق تنها فتح موصل باقی مانده است ، بهتر است خود را برای زمانی آماده کنیم که بازار بکری همچون عراق در دسترس خواهد بود. این در حالی است که با توجه به عرف و تجربه های جهانی در سایر کشورهای جنگ زده ، از این پس می توان بر روی حمایت های بین المللی از عراق و شاید سوریه حساب کرد زیرا بحث آوارگان در کشورهای اروپایی هزینه های بیشتری را برای کشورهای بزرگ ایجاد کرده است. رخدادی که در سال های اخیر در خصوص افغانستان تجربه شد و شواهدی بزرگ از حمایت های بین المللی را مشاهده کردیم هرچند این بار بحران آوارگان سوری و عراقی برای کشورهای اروپایی بسیار گران تمام شده است.

ارزش لیر سوریه در سال های اخیر به شدت کاهش داشته تا جایی که در سال 2007 و قبل تر از آن ، هر دلار امریکا برابر با 60 لیر سوریه بود ولی هم اکنون ، هر 515 لیر سوریه برابر با 1 دلار امریکاست. این موارد نشان می دهد که در صورت عقب نشینی داعش و سایر گروه های تکفیری از سوریه و یا نابودی آن ها و بازگشت این کشور به فرآیندهای سیاسی به جای مشکلات امنیتی ، شاهد رشد محسوس ارزش لیر سوریه خواهیم بود. رخدادی که در سال های قبل در خصوص ارزش دینار عراق رخ داد و هم اکنون پتانسیل خودنمایی مجدد آن در بازار لیر سوریه نیز وجود دارد.

کاهش شدید بهای املاک مرغوب حتی در دمشق و مناطق شیعه نشین و زیارتی همچون منطقه زینبیه ، کاهش قیمت محصولات صادراتی سوریه به کشورهایی همچون عراق ، افزایش جدی قیمت دلار در بازار سوریه در کنار خروج بسیاری از مردم و پناه بردن به سایر کشورها همگی مواردی است که هم اکنون در بازار این کشور قابل ملاحظه است. شواهد میدانی بسیاری وجود دارد که نشان می دهد ناامنی های ادعایی در شهرهایی همچون دمشق بیش از واقعیت ، فضاسازی است زیرا آرامش موجود در مناطق تحت تسلط دولت قانونی سوریه تفاوت چندانی با سایر کشورهای منطقه ندارد هرچند که هنوز هم بخشی از مناطق اطراق دمشق در ناامنی به سر می برد ولی این ناامنی ها به مناطق مرکزی و اصلی این شهر سرایت نمی کند.